Sağlık eğitimlerine giriş sistemi tekrar reforma uğrayabilir. PASS ve LAS sisteminin PACES yerine getirilmesinden dört yıl sonra, Sayıştay 2026 itibarıyla sağlık eğitimlerine girişte tek bir yola dönülmesini öneriyor. Bunun sebebi ise mevcut sistemin karmaşıklığı.

PASS ve LAS Sisteminin Sonu mu Geliyor?

Bu soru, 11 Aralık’ta yayımlanan ve Senato Sosyal İşler Komisyonu’na sunulan Sayıştay’ın “Sağlık Eğitimlerine Giriş: Reformdan Dört Yıl Sonra Zorunlu Bir Basitleştirme” başlıklı raporunda gündeme geldi.

2020 yılında başlatılan ve MMOPK (Tıp, Ebelik, Diş Hekimliği ve Eczacılık) eğitimlerine giriş için uygulanan çift sistemin yerine, Sayıştay, 2026 yılı itibarıyla tek bir yola geçilmesini öneriyor. Bu yeni sistemin odak noktası, öğrenciyi merkeze alan, bölgesel gelişimi teşvik eden ve eğitimin ilerleyişini destekleyen bir basitleştirme olacak.

Bu öneri, sağlık eğitimlerine girişte daha önce uygulanan PACES sisteminin yerine getirilen reformun başarısızlığına bir eleştiri niteliğinde. 2010’dan 2020’ye kadar uygulanan PACES’in kaldırılmasının amacı öğrencilerin başarısını artırmak, refahını desteklemek ve çeşitli akademik profilleri teşvik etmekti. Ancak yerine geçen PASS ve LAS sistemi, özellikle “anlaşılmaz” yapısıyla hem öğrenciler hem de fakülte dekanları tarafından eleştirildi.

PASS ve LAS Sisteminin Sorunları

PASS ve LAS çift sistemi, üniversitelerdeki heterojen uygulamalar nedeniyle hedeflerine ulaşamadı. Sayıştay’ın 3. Dairesi Başkanı Nacera Meddah, bu başarısızlığı “öngörü eksikliği” olarak tanımlıyor.

Sayıştay, PASS ve LAS sisteminin işleyişini 2025 yılı itibarıyla geçiş önlemleriyle düzenlemeyi öneriyor:

• LAS’ta sağlıkla ilgili yan dalların (mineur) ders hacmini ve PASS’taki sağlık dışı yan dalları ulusal düzeyde standartlaştırmak.
• Kabul oranı düşük olan LAS programlarını kapatıp, öğrencilerin yeniden yönlendirilmesi için daha iyi imkanlar sunan programlara öncelik vermek.

Eczacılık ve ebelik programlarındaki boş kontenjan sorununu çözmek için, bazı üniversitelerin Parcoursup üzerinden seçilecek bir grup öğrenci için doğrudan giriş uygulaması yapmasını öneriyor. Bu uygulama, geleneksel birinci yıl sağlık eğitimleriyle paralel olarak 2025’te başlayabilir.

2026’da Tek Yola Geçiş

Sayıştay, PASS ve LAS sistemlerinin kaldırılmasını ve 2026 itibarıyla yeni bir “tek yol” sistemine geçilmesini öneriyor. Bu yeni sistem, sağlık eğitimlerine giriş için tüm adaylara ortak bir bilgi temeli sağlayacak.

Yeni yol, yine bir sağlık dışı yan dal içerecek. Ancak, bu yan dalın amacı, akademik çeşitlilik yerine, öğrencilerin yeniden yönlendirilmesine odaklanacak. Yeni sistemde:

• Sağlıkla ilgili dersler 45-50 ECTS, sağlık dışı yan dal dersleri ise 10-15 ECTS olacak.
• Sağlık fakülteleri tarafından yönetilen bu sistem, lisans seviyesinde genel ve bilimsel bir giriş yılı olarak görülecek. Bu yıl, öğrencinin akademik başarısına ve tercihine bağlı olarak MMOP, diğer sağlık programları veya üniversitenin sunduğu başka lisans programlarına geçiş yapmasına olanak sağlayacak.

Tekrarlama Olmayacak

PASS ve LAS sisteminde olduğu gibi, bu yeni sistemde de birinci yılın tekrarı yapılmayacak. Bu, “yetenek ve kaynak israfını” önlemek amacıyla alınmış bir karar. Sayıştay, yüksek seviyede olan ancak PACES sisteminde iki yıl sonunda diplomasız kalan öğrencilerden bahsediyor.

Ayrıca, birinci yılın MMOP için ilk başvuru olarak değerlendirilmesi ve ikinci bir başvuru şansının sağlık dışı yan dala bağlı ikinci lisans yılında yapılabilmesi öneriliyor.

İhtiyaçların Daha İyi Değerlendirilmesi

Eski Başbakan Gabriel Attal, Nisan 2024’te 2027’ye kadar tıp eğitimi için 16.000 kontenjan açılmasını önermişti. Ancak Sayıştay, öncelikle uzun vadeli ihtiyaçları belirlemek için daha ayrıntılı bir değerlendirme yapılması gerektiğini vurguluyor.

2025’te İlk Adımlar Mümkün mü?

Sayıştay’ın önerileri bağlayıcı olmasa da, bu konuda kamuoyu ve üniversiteler arasında fikir birliği oluşmuş durumda. Ancak, uygulama takvimi konusunda belirsizlik sürüyor.

ANEMF (Fransız Tıp Öğrencileri Ulusal Birliği) ve dekanlar bu yeni tek yol sistemini destekliyor. Ancak, ANEMF, eczacılık ve ebelik eğitimlerine doğrudan giriş fikrine karşı çıkıyor.

Sonuç olarak, reformun 2025’te hayata geçirilmesi zor görünse de, 2026 için daha makul bir hedef olabilir.