Fransa’da avukatlık yapmanın birkaç yolu vardır. Bunlardan bir tanesi hukuk eğitiminizi Fransa’da yapmak ve gerekli olan tüm basamakları tamamlamanızdır. Bir diğeri ise Türkiye’de hukuk eğitimini tamamladıktan sonra Fransa’da gerekli aşamalardan geçerek bir baroya kaydolmanızdır. Eğer eğitiminizi Fransa’da tamamlayan bir Türk vatandaşı iseniz, gerekli basamakları tamamladıktan sonra Fransa’da avukatlık yapamamanız için bir neden yoktur.

Peki bu gerekli adımlar nelerdir?

Hukuk eğitimi, seçiciliği en fazla olan mesleklerden biridir. Bu seçicilik, eğitiminizin ilk yılından itibaren başlar.

1) Lisans: Öncelikle Fransa’da üç sene süren lisans eğitimini tamamlamanız gerekiyor. Bu lisans eğitimi sayesinde hukuk temelinizi kuracaksınız.

2) Master: Lisans eğitiminizi tamamladıktan sonra en az 1 sene (60 ECTS) Master eğitimi görmeniz gerekiyor. Bu eğitim bazı bölümler için 2 senelik (120 ECTS) de gerektirebilir. Genelde 4 yıllık eğitim gerekse de, öğrencilerin çoğu başvuru yapmadan önce 5 yılını tamamlarlar.

3) Hazırlık: (Bu aşama zorunlu değildir.) Avukat okullarına giriş sınavları zorluk seviyesi oldukça fazladır. Bu yüzden adayların bir kısmı Master eğitimlerini tamamladıktan sonra sınavlara hazırlanmayı tercih ederler. Adayların yaklaşık olarak %30 ile %35’i bir sene boyunca Avukat Okulu sınavlarına hazırlanmayı tercih ederler. Bu hazırlık senelerini IEJ’lerde (Institut d’Etudes Judiciaires – Adli Eğitim Enstitüleri) tamamalayabilirler.

4) CRFPA* veya EDA*: Centre régional de Formation Professionnelle des Avocats’nın veya Avukat Okulu (EDA)’nın giriş sınavlarına katılmanız gerekiyor. Bu sınava Master 1 veya 2’nizi tamamladıktan sonra girebilirsiniz.

CRFPA’nın giriş sınavı uygunluk değerlendirmeleriyle başlar. Bu değerlendirmeler yazılı formatta yapılır ve şu şekildedir:

-Tüm adaylar için ortak olan iki sınav: bir sentez sınavı ve bir borçlar hukuku sınavı

-Adayın seçtiği konuyla ilgili iki test (medeni hukuk, iş hukuku, sosyal hukuk, ceza hukuku, idare hukuku, uluslararası ve Avrupa hukuku veya vergi hukuku): uygulamalı bir test ve bir prosedür testinden oluşur

Eğer adaylar 20 üzerinden 10 üzerinde bir not alırlarsa, uygunluk aşamasını tamamlamış olurlar ve giriş sınavlarına devam edebilir. Bu sınavlar ise sözlü formatında yapılır ve şu şekildedir:

-Adayın bilgi ve konuşma becerisini değerlendirmek için 45 dakikalık bir mülakat

-İngilizce dil testi

*CRFPA ve EDA aynıdır.

5) Avukatlık Okulu: CRFPA sınavını başarıyla tamamlayıp okula girmeye hak kazanan avukat öğrenciler, 18 aylık bir eğitim alırlar. Bu eğitimde teorik dersler, stajlar ve projeler yer alır. Eğitimin sonunda baro sınavını geçtiğinizi gösteren Certificat d’Aptitude de la Profession d’Avocat (CAPA) belgesini alırsınız. Bundan sonra tek yapmanız gereken bir baroya kaydolmaktır.

Peki, Fransa’da aldığınız hukuk lisansı eğitiminden sonra Türkiye’ye dönebilir misiniz?

Yurtdışında hukuk okuduktan sonra Türkiye’ye gelip hukuk eğitiminize devam edebilirsiniz. Eğer sadece lisansınızı yurtdışında yaptıysanız Yükseköğretim Kurulu’na denklik için başvurmanız gerekiyor ve bu kurum içindeki Tanıma ve Denklik Hizmetleri Daire Başkanlığı işleminizi yapar. İşleminizin değerlendirmesi sonucunda denklik, ret veya SYBS (Seviye Belirleme Sistemi) şeklinde üç karar çıkabilir. Eğer SYBS kararı çıkarsa, yurtdışındaki eğitiminizin üzerine Türkiye’de temel kazanımları içeren, teorik ve uygulamalı derslerden oluşan, staj ve projelerin de yer aldığı bir eğitim tamamlamalısınız. Bu eğitimin alınacağı üniversite, hangi derslerin alınacağı, ne kadar zaman süreceği ise öğrencinin profiline ve eğitim geçmişine göre değişebilir. Bunu belirlemek için STS’ye (Seviye Tespit Sınavı) katılmanız gerekiyor. SYBS kapsamında derslerinizi tamamladıktan sonra diplomanızın denkliğine ulaşabilirsiniz ve Türkiye’de avukatlık yapma hakkına sahip olursunuz.

Eğer lisans eğitiminizi Fransa’da tamamlamazsanız ne yapmanız gerekiyor?

Türkiye’de hukuk lisansını bitirdikten sonra stajınızı tamamladığınız zaman avukatlık ünvanına ulaşabiliyorsunuz. Fakat bu Fransa’da böyle değil. Eğer Türkiye’de avukat iseniz ve Fransa’da mesleğinizi icra etmek istiyorsanız, takip etmeniz gereken basamaklar şu şekildedir:

Gereken koşullar:

• Başvuru yapmak için ilk koşul, adayların kendi ülkelerinde veya başka bir ülkede, bir baroya kayıtlı olması gerekiyor.
• İyi seviyede Fransızca bilmesi gereklidir.
• Eğer aday Fransız veya Avrupa Birliği vatandaşı değilse, vatandaşı olduğu ülkenin Fransız avukatlara aynı koşullarda çalışma hakkı tanıdığını kanıtlamanız gerekir.

Prosedür:

Talep, taahhütlü mektupla Ulusal Barolar Birliği Başkanı’na (Conseil national des barreaux) gönderilmelidir.

Ulusal Barolar Birliği, başvuru dosyanızın tamamlandığına dair belgenin ellerine ulaştığı tarihten sonra en fazla iki ay içinde size bir cevap verecektir.

Dosyanızın incelenmesi ücretsizdir.

Fransız hukuk bilgisi sınavı:

Adayın profesyonel deneyimi veya diploması ne seviyede olursa olsun, bu sınav zorunludur. Anca adayın üniversitesi vay bilimsel çalışmaları göz önünde bulundurularak, Ulusal Barolar Birliği tarafından sınav muafiyeti alınabilir.

Bu sınav, adayın seçtiği CRFPA’da (Centre Régional de Formation Professionnelle des
Avocats) düzenlenir.

Aday, Fransız barosuna kayıt başvurusunda bulunma yetkisi veren bu sınavı geçmek için en az 10/20 almalıdır.

Sınavın içeriği:

-İki yazılı sınav:

• Hukuki konularda sonuçlama testi (3 saat)
• İdare hukuku, ticaret hukuku, iş hukuku veya ceza hukuku alanlarında hukuki sonuç
• Yazma testi (3 saat)

-İki sözlü sınav:

• Medeni, cezai veya idari usuller hukuku veya Fransız adaletinin teşkilatı ile ilgili
  rastgele seçilmiş bir konuda sunum (20 dakika)
• Mesleğin tüzüğü ve etiği konulu mülakat (15 dk)